NVK Nederlandse Vereniging voor Kristallografie

KNCV prijs voor de Kristallografie 2009 voor Vedran Vonk

Vedran Vonk heeft een proefschrift en een aantal publicaties geschreven over de atomaire ordening aan het oppervlak van kristallen en dunne epitaxiale films van complexe metaaloxides tijdens en na hun groei vanuit de gasfase met behulp van de Gepulste Laser Depositie techniek. Omdat dit proces niet in vacuüm plaatsvindt maar een zekere zuurstofdruk vereist, zijn de gangbare oppervlakteanalysetechnieken hier niet toepasbaar. Daarom werd toevlucht genomen tot synchrotron röntgenstraling, straling die in tegenstelling tot versnelde elektronen dit zuurstof-medium wel kan doordringen. Om dit onderzoek te kunnen uitvoeren heeft Vedran Vonk een speciale depositiekamer plus bijbehorende opstelling ontworpen en gebouwd. Hiermee zijn de gecompliceerde diffractiemetingen, m.b.v. synchrotron röntgenstraling op de DUBBLE en ID5C beamlines van de European Synchrotron Research Facility (ESRF) in Grenoble uitgevoerd, om tenslotte de resultaten uit te werken en te interpreteren. De analyse van de meetgegevens was verre van triviaal door complicerende factoren, zoals tweelingvorming, spanning, wanorde en korrelstructuur in de gegroeide kristallagen. De resultaten van zijn onderzoek leidden tot een dieper inzicht in de dynamica van het kristalgroeiproces, de faseovergangen en het oxidatiegedrag van een belangrijke klasse van metaaloxiden, waaronder het supergeleidermateriaal YBCO.

De combinatie van ontwerp en bouw van de geavanceerde apparatuur, het uitvoeren van de experimenten, gevolgd door een gedegen analyse van de meetresultaten toont aan dat Vedran Vonk als onderzoeker beschikt over een bijzonder breed palet van vaardigheden. Daarnaast is het ontwikkelen en verbeteren van de instrumentatie in de wereld van de kristallografie niet vanzelfsprekend, omdat kristallografen bijna altijd gebruik maken van bestaande, gekochte apparatuur. Het ontwikkelen en toepassen van nieuwe instrumentele technieken, zoals de kandidaat dat met verve heeft gedaan, is een weg die in de kristallografie eigenlijk veel vaker bewandeld moet worden. Bovendien heeft Vedran Vonk een belangrijke bijdrage geleverd aan de verdere ontwikkeling van de tweedimensionale röntgenkristallografie. Terwijl de 3D röntgenkristallografie, in 1912 "opgestart" door Max Von Laue, Friedrich en Knipping en systematisch toegepast door vader en zoon Bragg (1913-1914), volwassen is geworden en de 4-6D kristallografie (incommensurabele structuren en quasikristallen) ca. twee decennia geleden zijn hoogtepunt had, maakt de 2D kristallografie nu steeds meer opgang. Het onderzoek aan kristaloppervlakken in "vuile", d.w.z. niet-vacuüm systemen, en "begraven" vastvast contactvlakken heeft grote implicaties, niet alleen voor de kristallografie, maar ook voor andere onderzoeksgebieden, zoals oppervlakte fysica/chemie, kristalgroei, tribologie en materiaalkunde. Deze techniek geeft een krachtige impuls aan de verdere ontplooiing van de röntgenkristallografie.

Naast zijn veelzijdigheid als onderzoeker heeft Vedran Vonk ook zijn sporen verdiend als begaafd spreker op nationale en internationale conferenties. Verder heeft hij bewezen goed te kunnen samenwerken met andere onderzoekers, studenten en technici en is hij als wetenschapper bijzonder productief, wat resulteerde in een aantal artikelen in gerenommeerde fysica- tijdschriften, waaronder Physical Review Letters. Hieruit blijkt de hoge kwaliteit van zijn onderzoek. Dat hij een veelbelovende onderzoeker is wordt nog eens bevestigd door het verwerven van een post-doc positie in de groep van Prof. Dosch aan het Max Plank Instituut voor metaalonderzoek in Stuttgart en het binnenhalen van een Veni-beurs voor het project "Kristalgroei uit de Oplossing met Nanoprecisie".

Op basis van het bovengenoemde acht de commissie Vedran Vonk op grond van zijn wetenschappelijke werk een waardige winnaar van de KNCV-prijs voor Kristallografie.